Μνημείο C.H.W. Grundtvig 

Περιοχή των ''Βαγαίϊκων'' χωραφιών στην Κωπαΐδα 

Σύμφωνα με τον Πάρι Βαρβαρούση, Πανεπιστήμιο Αθηνών: Ο C.H.W. Grundtvig (1861 - 1890), έχασε τη ζωή του κατά την αποξήρανση της Κωπαΐδας. Ο Grundtvig, με ειδική κατάρτιση σε αγγειοβελτιωτικά έργα, ήρθε στην Ελλάδα το 1888 και εργάστηκε ως μηχανικός στην Αγγλική Εταιρεία «Lake Copais Co Ltd» για την αποξήρανση της Κωπαΐδας. Στις 22/08/1890, ο Grundtvig ανέλαβε την υποχρέωση να προσδιορίσει γραμμές βάσης στην Κωπαΐδα, σε ένα ανοιχτό μέρος αρκετών τετραγωνικών χιλιομέτρων, για τη διάνοιξη καναλιών. Την περίοδο αυτή μεγάλο μέρος της λίμνης ήταν ξερόκαμπος με πολλές καλαμιές ύψους από 3 έως 6 μέτρα. Ξεκίνησε στις 3 η ώρα τα ξημερώματα, με ομάδα εργατών από το Μούλκι, όπου βρισκόταν η κατοικία του, έχοντας μαζί του και ένα θεοδόλιχο (τοπογραφικό όργανο μέτρησης), με τον οποίο θα προσδιόριζε τη νοητή γραμμή για τις σημάνσεις, βάσει των οποίων θα γινόταν η διάνοιξη των καναλιών με τον βυθοκόρο, μηχάνημα βρετανικής κατασκευής με δυνατότητες διάνοιξης, εκβάθυνσης, διαπλάτυνσης και καθαρισμού καναλιών. Ο Grundtvig όρισε τη νοητή γραμμή σε απόσταση αρκετών χιλιομέτρων και οι εργάτες, στη συνέχεια, έπρεπε να προσδιορίσουν τις σχετικές σημάνσεις. Κατά το μεσημεράκι (11 ώρα περίπου), διαπιστώθηκε ότι από κάποιο μέρος, όπου υπήρχαν καλαμιές, έβγαινε καπνός που βαθμιαία πύκνωνε και περιόριζε όλο και περισσότερο την ορατότητα. Λόγω του καπνού και της αφόρητης ζέστης, ο Grundtvig αποφάσισε μαζί με δύο εργάτες να επιστρέψει και να βρει την αρχική ομάδα τους, αρκετά χιλιόμετρα μακριά πίσω από τις καλαμιές. Ο Τάσος Ανδρέου, που ήταν ο προϊστάμενος των εργατών, και οι άνδρες του που έβαζαν ετικέτες σήμανσης σε καθορισμένη γραμμή είχαν ήδη προχωρήσει περίπου 2 χιλιόμετρα. Ξαφνικά άκουσαν δυνατές κραυγές από μακριά μέσα από τις καλαμιές. Έτρεξαν και βρήκαν μόνο τους δύο εργάτες κατατρομαγμένους. Ο Grundtvig δεν φαινόταν πουθενά. Η αναζήτηση του Grundtvig συνεχίστηκε χωρίς αποτέλεσμα. Ο καπνός δυνάμωνε και περιόριζε την ορατότητα, αλλά και τις κινήσεις. Ήδη είχε σουρουπώσει και τα μάτια όλων πονούσαν από τις κρατούσες συνθήκες. Μια ομάδα έσπευσε, τελικά, να ειδοποιήσει την κεντρική διοίκηση της Εταιρείας. Στις 4 το πρωΐ την επομένη ξεκίνησε οργανωμένη αναζήτηση του νεαρού μηχανικού με περίπου εκατό άνδρες στην περιοχή με τις καλαμιές. Πράγματι, το σώμα του εντοπίστηκε λίγο απόμερα από το σημείο, όπου οι δύο εργάτες είχαν αναπαυθεί. Ήταν μισοξαπλωμένος σε μικρό ανάχωμα σε απόλυτα φυσική θέση, κρατώντας τον θεοδόλιχό του. Θεωρείται ότι κατά την επιστροφή του για να συναντήσει τους άλλους εργάτες, εμποδίστηκε από κάποια νέα μικροπυρκαγιά στα καλάμια και, στην προσπάθειά του να βρει διέξοδο, εξαντλήθηκε και σταμάτησε κάπου να ξεκουραστεί. Σύμφωνα με το αρχείο και βάσει των ιατρικών πορισμάτων, αποκοιμήθηκε και πέθανε στον ύπνο του από ασφυξία λόγω των αναθυμιάσεων. Το σώμα του μεταφέρθηκε στην Αθήνα το πρωί της Κυριακής, 24/08/1890. Ενταφιάστηκε με τιμές παρουσία του επικεφαλής της Βρετανικής Διπλωματικής Υπηρεσίας, εκπροσώπων της Αγγλικής Εταιρείας και πολλών συναδέλφων του. Αναμνηστική πλακέτα στην Αγγλικανική Εκκλησία στην Αθήνα θυμίζει το γεγονός. Από την Εταιρεία και το προσωπικό της ανεγέρθηκε το μαρμάρινο μνημείο κοντά στον τόπο, όπου έχασε τη ζωή του. Το μνημείο φέρει την επιγραφή Σε μετάφραση: "ΣΤΗ ΜΝΗΜΗΝ ΤΟΥ C.M.W. GRUNDTVIG ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΙΜΝΗ ΚΩΠΑΪΣ ΠΟΥ ΕΧΑΣΕ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΝ 22 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1890 ΑΝΕΓΕΡΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ" Στην Αγγλική: "IN REMEMBRANCE OF C.M.W. GRUNDTVIG WORKER ON LAKE COPAIS COMPANY WHO DIED ON THIS SPOT ON THE 22 AUGUST 1890 ERECTED BY THE MEMBERS OF THE COMPANY STAFF" Δύο χρόνια αργότερα η Αγγλική Εταιρεία αποπεράτωσε την αποξήρανση της Κωπαΐδας, που αποτέλεσε το μεγαλύτερο έργο που επιτελέστηκε μέχρι τότε στο ελληνικό κράτος. Ωστόσο, ένα μέρος της περιοχής πλημμύρισε