Ο Θύμιος Βλαχάβας γεννήθηκε στο συνοικισμό Τριφύλλι του χωριού Ασπροκκλησιά Καλαμπάκας στα 1770.

Είχε χειροτονηθεί ιερέας, αλλά όταν ο πατέρας του πέθανε, τον διαδέχτηκε στο αρματολίκι και ανέπτυξε αξιόλογη δραστηριότητα. Πέτυχε να ενώσει όλους τους αρματολούς της Στερεάς Ελλάδας και ενισχύθηκε και από τα Επτάνησα με τη σύμπραξη των Ρώσων.

Ο Αλή πασάς ανησύχησε πολύ και με δόλια μέσα σιγά-σιγά κατάφερε να κυριεύσει το Σούλι το 1803, ενώ περί το 1805 απειλούσε όλους τους αρματολούς. Τότε έγινε στο Καρπενήσι συνέλευση των αρματολών και ο Βλαχάβας μίλησε για οργανωμένη αντίσταση ενάντια στο σχέδιο του Αλή και για την απελευθέρωση της Ελλάδας.

Το 1806, που κηρύχθηκε ο ρωσοτουρκικός πόλεμος, ο Βλαχάβας αναδείχτηκε με τους αγώνες του εναντίον των Τούρκων.

Ο Αλή πασάς με ισχυρές δυνάμεις τον καταδίωξε και έτσι αναγκάστηκε ο Βλαχάβας, ο Νικοτσάρας, ο Σταθάς κ.ά. να καταφύγουν στη Σκιάθο. Εκεί το 1807 κατασκεύασαν πειρατικό στόλο από 70 πλοία, που έκανε επιθέσεις στα τούρκικα πλοία.

Το 1808, ενώ συνεχιζόταν ο ρωσοτουρκικός πόλεμος, ο Βλαχάβας με την υποκίνηση των Ρώσων και σε συνεννόηση με τον ηγεμόνα των Σέρβων Καραγεώργη, συγκάλεσε συνέδριο των αρχηγών των αρματολών και εκλέχτηκε γενικός αρχηγός τους. Τότε κατάρτισε σχέδιο επανάστασης της Στερεάς και ζήτησε και τη βοήθεια των δυσαρεστημένων Τούρκων της Λάρισας και των Τρικάλων, οι οποίοι καταπιέζονταν από τους Αλβανούς του Αλή πασά. Σαν ημέρα εξέγερσης ορίστηκε η 29/05/1808, αλλά το σχέδιο στην αρχή του ακόμα προδόθηκε από τον αρματολό του Μέτσοβου Ντεληγιάννη.

Ο Βλαχάβας είχε τοποθετήσει τον Ντεληγιάννη και τον Ευθύμιο Στουρνάρη στα στενά Μετσόβου και Καλλαρυτών, για να εμποδίσουν τους Αλβανούς. Επίσης οχύρωσε το μοναστήρι στα Μετέωρα. Ο Αλή πασάς, όταν έμαθε το σχέδιο, έστειλε αμέσως το γιο του, Μουχτάρ, να καταδιώξει τον Βλαχάβα. Αυτός έκανε επίθεση στους αδερφούς του Βλαχάβα, Θεόδωρο και Δημήτριο, στο Καστράκι, κοντά στα Μετέωρα, καθώς και στη γέφυρα Μπαμπά. Η σύγκρουση που ακολούθησε ήταν φονική. Ο Βλαχάβας έφτασε στον τόπο της μάχης με 500 άντρες, όταν πια είχε συντελεστεί το κακό και είχε σκοτωθεί ο αδερφός του Θεοδωράκης και οι άνδρες του.

Μετά από την καταστροφή αυτή ο Βλαχάβας πήρε 200 άντρες και ανέβηκε στον Όλυμπο. Από εκεί πήγε στη Σκόπελο και κατασκεύασε πάλι πειρατικό στόλο. Η Πύλη, αργότερα υποσχέθηκε γενική αμνηστία στους αρματολούς, και όλοι επέστρεψαν στις θέσεις τους.

Ο Βλαχάβας καταζητούνταν από τον Αλή επίμονα και γι' αυτό το σκοπό ο Αλή μεταχειρίστηκε πλαστή επιστολή, γράφοντας ότι τον καλούσαν σε συνάντηση οι Λαζαίοι. Ο Βλαχάβας ανύποπτος πήγε και αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι τον παρέδωσαν στον Αλή στα Ιωάννινα, ο οποίος διέταξε τους δημίους του να του σπάσουν τα κόκαλα και να τον κομματιάσουν στα τέσσερα. 

Κρέμασαν μάλιστα από ένα κομμάτι σε τέσσερα σημεία των Ιωαννίνων για να τρομοκρατηθούν οι Έλληνες κάτοικοι. Η ζωή και το ηρωικό τέλος του Βλαχάβα ενέπνευσαν τον Παναγιώτη Σούτσο να γράψει το ομώνυμο δραματικό έργο του Ευθύμιος Βλαχάβας