Η Σοφία Εγκαστρωμένου – Σλήμαν (Αθήνα, 12/01/1852 - Αθήνα 27/10/1932) ήταν η δεύτερη σύζυγος του αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν, χάρις στον οποίο ανακαλύφθηκαν οι τοποθεσίες των Μυκηνών και της Τροίας. 

Συνόδευε τον σύζυγό της στις ανασκαφές, και μετά τοΝ θάνατό του, συνέχισε να προβάλει το έργο του, ενώ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ίδρυση και τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του Νοσοκομείου “Σωτηρία” της Αθήνας.

Η Σοφία ήταν Αθηναία, κόρη εμπόρου υφασμάτων, γεννημένη στις 12/01/1852. Πήγε σχολείο στο Αρσάκειο της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Μετά το διαζύγιό του από την πρώτη του γυναίκα, ο Σλήμαν ζητούσε να παντρευτεί μια Ελληνίδα. Την Σοφία επέλεξε ο Σλήμαν για σύζυγό του με τη βοήθεια του φίλου του Θεόκλητου Βίμπου, από τον οποίο είχε ζητήσει να βρει υποψήφια που «πρέπει να έχει μαύρα μαλλιά και να είναι, αν είναι δυνατόν, όμορφη». Ανέφερε ότι «δεν τον ενδιέφερε αν ήταν φτωχή», αλλά ζητούσε «να αγαπά την μόρφωση και να είναι λάτρης του Ομήρου... αλλά το κυριότερο είναι να έχει καλή καρδιά... να είναι ένα πλάσμα στοργικό, ευπειθές και υπάκουο». Ο Βίμπος του έστειλε φωτογραφίες υποψηφίων και ο Σλήμαν διάλεξε τη Σοφία. Παντρεύτηκαν στις 23/09/1869, όταν αυτή ήταν 17 και ο Σλήμαν 47 ετών. Με τον Ερρίκο απέκτησαν δυο παιδιά: την Ανδρομάχη Σλήμαν (1871 – 1962), μετέπειτα σύζυγο του Λέοντος Μελά και τον Αγαμέμνονα Σλήμαν (1878-1954), μετέπειτα πολιτικό.

Ένα χρόνο μετά το γάμο τους, ο Ερρίκος άρχισε τις ανασκαφές μαζί με τη Σοφία. Μεταξύ 1882 – 1883 ήταν μαζί του στην ανασκαφή του λόφου Χισαρλίκ, στην περιοχή των Δαρδανελίων όπου ανακάλυψαν τη θέση της Τροίας. Στην ανασκαφή αυτή βρέθηκαν τα αρχαία κοσμήματα (διάδημα), με τα οποία φωτογραφήθηκε να φορά η Σοφία, σε μια πασίγνωστη στη συνέχεια φωτογραφία. Συνόδεψε τον Ερρίκο και στις μετέπειτα ανασκαφές του στις Μυκήνες.

Το σπίτι τους στην Αθήνα, το «Ιλίου Μέλαθρον», το σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Ερνέστος Τσίλλερ από το 1878 και το μέγαρο εγκαινιάστηκε στις 30/01/1881. Το 1892, δύο χρόνια μετά από τον θάνατο του Ερρίκου, η Σοφία δώρησε ένα τμήμα της συλλογής των αρχαίων της Τροίας στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Μετά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, οπότε επισκέφθηκε στο Νοσοκομείο «Ελπίς» στρατιώτες με φθίση, άρχισε να σχεδιάζει τη δημιουργία ενός σανατορίου. Σχημάτισε έναν «όμιλο κυριών» με τις οποίες ανέλαβε τη σύσταση εταιρείας, την οποία ονόμασε «Σωτηρία». Έπεισαν την Ιερά Μονή Πετράκη να δωρήσει στην εταιρεία οικόπεδο 600 στρεμμάτων στου Γουδή, όπου το 1903 άρχισαν οι εργασίες, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 1905, με τα εγκαίνια του σανατορίου «Σωτηρία» από την βασίλισσα Όλγα, με 40 κλίνες, το πρώτο τέτοιο ίδρυμα στη χώρα, με σκοπό τη νοσηλεία απόρων φυματικών. Μετά το 1919, οπότε ανέλαβε τη διοίκηση του νοσοκομείου το κράτος, η Σοφία Σλήμαν ήταν πρόεδρος στο 8μελες συμβούλιο μέχρι τον θάνατό της το 1932.

Η ταφή της έγινε στο Α΄ Νεκροταφείο της Αθήνας, στον οικογενειακό τάφο όπου είχε ταφεί ο σύζυγός της Ερρίκος και η κόρη της Ανδρομάχη, με μνημείο που είχε φιλοτεχνήσει ο Τσίλλερ. Το ίδρυμα αυτό, που σήμερα έχει το όνομα «Γενικό Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών», έχει ως έμβλημα παράσταση της Σοφίας Σλήμαν. Στο Μουσείο Ιστορίας του Νοσοκομείου, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2012, δόθηκε η ονομασία «Σοφία Σλήμαν» προς τιμήν της.