Ο Νικόλαος Τζαρτζούλης είναι σπουδαίος νεωτερικός φιλόσοφος. Αναφέρεται και ως Ζερτζούλης ή Ζορτούλλιος ή Τζαρτζούλης ή Τζερτζέλης.

Μαθήτευσε αρχικά στο Μέτσοβο, αργότερα στα Ιωάννινα (κοντά στον Μπαλάνο Βασιλόπουλο) και ύστερα από μια περίοδο διδασκαλίας στην Τρίκκη (1736-1748) και στα Ιωάννινα (Σχολή Γκιούνμα 1748-1750), σπούδασε φιλοσοφία, μαθηματικά και ιατρική στην Ιταλία (1751-1755).

Στη συνέχεια δίδαξε στο Μέτσοβο και ως υποδιδάσκαλος στην Πατριαρχική Ακαδημία της Κωνσταντινουπόλεως.

Το 1759 κλήθηκε να διαδεχτεί τον Ευγένιο Βούλγαρη στη σχολαρχία της Αθωνιάδος Ακαδημίας, στα 1761-1766 σχολάρχησε στο Μέτσοβο, στον Τύρναβο και στην Τρίκκη και κατέληξε στο Ιάσιο, όπου δίδαξε στην εκεί Ακαδημία και έδρασε συγγραφικά ως τον θάνατό του.

Το συγγραφικό και μεταφραστικό έργο του Ζερζούλη είναι όλο σχεδόν ανέκδοτο. Σώζονται δύο χαρακτηριστικά κείμενα, που έχουν θέμα τους προβλήματα φυσικής φιλοσοφίας (στα πλαίσια διαμάχης του με το γνωστό «περιπατητικό» φιλόσοφο Δωρόθεο τον Λέσβιο), καθώς και η μετάφραση (από τα λατινικά) της Αριθμητικής, Γεωμετρίας και Τριγωνομετρίας του Κρίστιαν Βόλφερ.

Δεν σώζονται δυστυχώς οι μεταφράσεις των Στοιχείων του Νεύτωνα (η πρώτη μετάφραση σε άλλη γλώσσα του έργου-σταθμού στην ιστορία της επιστήμης) και της Πειραματικής Φυσικής του φημισμένου Ολλανδού Πέτερ Βαν Μάσσενμπρουκ.

Τα αποκαλυπτήρια της προτομής πραγματοποιήθηκαν στις 28/08/2016.