top of page

Περιφέρεια:

Περιφερειακή Ενότητα:

Δήμος:

Θέση:

Τι αφορά:

Θέμα:

Κωδικός:

Φωτογραφίες:

ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΓΡΕΒΕΝΩΝ

ΓΡΕΒΕΝΩΝ

ΔΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ, ΣΤΟ ΟΡΟΣ ΛΥΓΚΟΣ

ΜΝΗΜΕΙΟ ΑΝΝΙΤΣΑΣ – ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΠΛΙΤΩΝ ΝΟΜΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ 1940-1941

1940

1203

ΒΛΑΪΔΗ ΝΙΚΗ

Το μνημείο ανεγέρθηκε στη θέση «Αννίτσα», στο προσήλιο Φιλιππαίων, σε υψόμετρο 1.700 μέτρων. Η θέση αυτή βρίσκεται στο κέντρο νοητής ευθείας 3 χιλιομέτρων μεταξύ των κορυφών (από βορρά προς νότο): Σκούγκζας υψ. 1.799 και Βασιλίτσας υψ. 2.248.


Η ανέγερσή του αποφασίστηκε το 1978 σε κοινή συνεδρίαση των εφεδροπολεμικών οργανώσεων Νομού Γρεβενών, μετά από πρόσκληση – πρόταση του Διευθυντού του Γραφείου Υπηρεσίας Εφέδρων Ν. Γρεβενών, έφεδρου λοχαγού Ιωάννη Χρ. Πέτρου, προς τους Συνδέσμους: Εφέδρων Αξιωματικών, Τραυματιών και Πολεμιστών Οπλιτών, Αναπήρων και Θυμάτων Πολέμου και Συλλόγου Εθνικής Αντίστασης.


Ως σημείο ανέγερσης προτάθηκε η περιοχή Σταυρού Σμίξης ή εκατέρωθεν αυτής διότι:


1) Εκεί ο Άγιος Κοσμάς περί του τέλους του 18ου αιώνα, τοποθέτησε ξύλινο σταυρό λέγοντας: «Αν κάποτε εχθρός έλθει από βορράν προς τα εδώ, δε θα περάσει κάτω από αυτόν το σταυρό».

2) Η περιοχή αυτή, είναι το πλησιέστερο σημείο μαχών του Ελληνικού Στρατού εναντίων των ιταλικών στρατευμάτων το 1940-41 στο νομό Γρεβενών, προς τους τάφους των 120 και πλέον νεκρών στρατιωτών Γρεβενιωτών, οι οποίοι είναι θαμμένοι στη Βόρειο Ήπειρο.

3) Εκεί επάνω ο λαός των Γρεβενών με την επίβλεψη και συνδρομή της χωροφυλακής, σύμφωνα με την εντολή του Αρχηγείου Στρατού, μετέφερε δικά του τρόφιμα και πυρομαχικά του στρατού, ενισχύοντας τόσο τις υποχωρούσες και τις επιβραδυντικώς μαχόμενες, όσο και τις επιστρατευθείσες για αντεπίθεση μονάδες του στρατού μας.

4) Εκεί έγινε η ταχύτατη συγκέντρωση και παράταξη επιστρατευμένων, κατά το πλείστον, μονάδων του Ελληνικού Στρατού για άμυνα και αντεπίθεση.

5) Από τη γραμμή αυτή άρχισε η οριστική και νικηφόρα αντεπίθεση άνευ οπισθοχωρήσεως του στρατού μας, εναντίων της 3ης ορεινής ιταλικής μεραρχίας αλπινιστών (ΤΖΟΥΛΙΑ), υπό τον στρατηγό ΤΖΙΡΟΤΤΙ. Οι Ιταλοί είχαν διεισδύσει ως τις 3 Νοεμβρίου στη Σαμαρίνα – Δίστρατο, καλύπτοντας το αριστερό τμήμα της κύρια επίθεσής τους με 5 μεραρχίες, εναντίον 1 και μόνο ελληνικής μεραρχίας, της VIIIης, στην περιοχή της Ηπείρου (Καλπάκι).

6) Από τη γραμμή εξορμήσεως – εφόδου και μαχών (Σκούγκζα – Αννίτσα – Βασιλίτσα), 1 ταξιαρχία ιππικού υπό τον συνταγματάρχη Σωκράτη Δημάρατο και 3 τάγματα πεζικού, με μελετημένη, ταχύτατη και ορμητική αντεπίθεση από τις 3 έως τις 7 Νοεμβρίου, συνέτριψαν την ιταλική μεραρχία Τζούλια, χαρίζοντας την πρώτη μεγάλη νίκη του στρατού μας.


Μετά από την παρουσίαση αυτών των ιστορικών δεδομένων, ο Σύνδεσμος Τραυματιών και Πολεμιστών οπλιτών του Νομού Γρεβενών, ενθουσιωδώς πρότεινε να αναλάβει το όλο έργο ο ίδιος, έχοντας την συμπαράσταση όλων των άλλων Συνδέσμων.


Τα μέλη του διοικητικού Συμβουλίου, καθώς και μέλη των υπολοίπων, επισκέφθηκαν την περιοχή που προτάθηκε και επέλεξαν το ύψωμα 1.700 της Αννίτσας ως τόπο ανεγέρσεως του Μνημείου, δεδομένου ότι κατά την επί τόπου απόφασή τους:


α) Στο ύψωμα αυτό στηρίχθηκε η όλη κίνηση των μονάδων επιθέσεως δεξιά και αριστερά του.

β) Το ύψωμα αυτό δεσπόζει όλης της γραμμής εξορμήσεως με την απεριόριστη θέα του.

γ) Υπήρξε ο κορμός όλης της επιχειρησιακής ενέργειας. Δηλαδή της συγκεντρώσεως, της παρατάξεως, της επιθέσεως και της γενικότερης εξορμήσεως και εφόδου του ιππικού και του πεζικού μας.


Τα εγκαίνια του Μνημείου έγιναν το 1981.


Με απόφαση του Συνδέσμου, ορίσθηκε η εορτή του προσκυνήματος των νεκρών στο Μνημείο να γίνεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή μετά το δεκαπενταύγουστο και αυτό διότι στις 16 Αυγούστου 1940 έγινε η επιστράτευση στο Νομό Γρεβενών και της 9ης Μεραρχίας γενικότερα. Έκτοτε, κάθε χρόνο πραγματοποιείται αυτή η γιορτή.


Τα στοιχεία του Μνημείου, επί βάσεως του φυσικού εδάφους, σε τομή κράνους πολεμιστή του 1940, απαρτίζονται:


I) Από μεγάλου μεγέθους μαρμάρινο σταυρό στην κορυφή της τομής του κράνους, ως έμβλημα θρησκευτικό και της ρήσεως του Αγίου Κοσμά.

II) Μαρμάρινα στοιχεία σε φυσικό μέγεθος

(Τα ανάγλυφα κατασκεύασε ο γλύπτης Χ. Χασιώτης, από τα Τρίκαλα) ήτοι:

α) Ανάγλυφο του μαχόμενου στρατιώτη του 1940-44.

β) Ανάγλυφο της φορτωμένης πυρομαχικά Γρεβενιώτισσας.

γ) Ανάγλυφο ιππέα μαχητή 1940-41.

δ) Ανάγλυφο μεταφερομένου από βόδια πυροβόλου, με συνοδεία άμαχου Γρεβενιώτη.

III) Υπερμεγέθες ομοίωμα κράνους μαχητή, πάνω σε κτίσμα οστεοφυλακίου του οποίου η θέα προκαλεί δέος και έκσταση, σύμβολο του νεαρού μαχητή του έπους 1940-41.

IV) Δεξιά και αριστερά του κράνους δύο στήλες μαρμάρινες, στις οποίες είναι χαραγμένα τα ονόματα των πεσόντων.

V) Μαρμάρινες πλάκες, στις οποίες αναγράφονται τα ονόματα των πόλεων που κατέλαβαν τα ελληνικά στρατεύματα το 1940-41.


Γενικότερα, το Μνημείο μάς μεταφέρει σε δύο μεγάλα ιστορικά γεγονότα της εποχής εκείνης:


Πρώτον στη θυσία των μαχίμων Γρεβενιωτών και κατ’ επέκταση όλων των Ελλήνων και δεύτερον στην αναδίπλωση, την οπισθοχώρηση και τη συντριβή της Μεραρχίας ΤΖΟΥΛΙΑ, από ελάχιστες δυνάμεις του στρατού μας.


Επισημάνσεις: Επειδή στο έδαφος εντός και πέριξ του Μνημείου υπάρχουν εμφανή τα προχώματα θέσεων μάχης του Ελληνικού Στρατού από το 1940, δεν πρέπει επ’ αυτού να γίνει καμία επέμβαση αποχωματώσεως ή επιχωματώσεως και γενικότερα αλλαγής του χώρου. Ακόμη δεν πρέπει εκεί να γίνει καμία δεντροφύτευση σε μεγάλη απόσταση από το Μνημείο, για να φαίνεται εις τους αιώνες, αλλά και να επισημαίνεται ο γυμνός χώρος όπου αναγκάστηκε ο στρατός μας να πολεμήσει ακάλυπτος και εντελώς εκτεθειμένος στην ιταλική αεροπορία.


Σημειωτέον δε, ότι επειδή στην περιοχή αυτή από 1 έως 10 Νοεμβρίου 1940 έχουν σκοτωθεί πολλοί στρατιώτες, επιβάλλεται να στηθεί και τρίτη στήλη πεσόντων με τα ονόματά τους. Οι οικογένειες των πεσόντων από διάφορα μέρη της Ελλάδας ζήτησαν την αναγραφή τους και πολλά ήδη γράφτηκαν, όπως του Συνταγματάρχη Μπουλούκου, καθώς και των δύο αεροπόρων που έπεσαν με το αεροπλάνο τους μετά από αερομαχία, 800 μέτρα δυτικά του Μνημείου της ΑΝΝΙΤΣΑΣ.


Πηγή: www.visit-grevena.gr

bottom of page